De juiste maat

Akim was in zijn eentje op konijnenjacht. Ineens kwam hij oog in oog te staan met een bronstige mammoet. Hij had nog nooit eerder een mammoet gezien. Hij rende weg en liet zijn speer vallen. De mammoet achtervolgde hem, maar gleed uit over zijn eigen uitwerpselen en kwam met zijn hart in de speer terecht. Hartstikke dood. Akim was sterk, maar om al dat vlees te dragen had hij alle mannen van het dorp nodig. Akim rende naar het dorp terug en vertelde totaal uitgeput dat hij geheel alleen een krankzinnig groot beest had gedood. (Door deze leugen werd hij later opperhoofd.) Hij deed voor dat het beest zoveel passen lang was, hij wees dat hij zo hoog als die boom daar was, hij in die richting lag, zover als Akim kon rennen in de tijd dat de zon zich van daar naar daar bewoog. Alle mannen begaven zich terstond op weg.
Akim gebruikte afmetingen. Primitieve, maar in zijn geval adequate. Voor een iets verfijndere manier van afmetingen duidelijk maken hebben wij een vaste maat nodig en een getal. Akim zal misschien zijn vingers gebruikt hebben om te tellen en als hij zijn tenen erbij deed, kwam hij tot twintig oftewel een snees. Een prachtig woord, dat ik gaarne wil aanbevelen als naam voor een briefje van twintig. Twintig is een wat beperkt maximum. Maar met die getallen is het later best in orde gekomen.

Met die maten lag het anders. Dat is heel lang een zootje geweest. In de zeventiende eeuw was de voet bijvoorbeeld in Amsterdam 28,4 cm en in Leiden 31,4 cm. Tegenwoordig hoort bij schoenmaat (is voetmaat) 46 29,1 cm en bij maat 47 29,8 cm. Het zal wel, zult u zeggen, maar hieruit kunnen we concluderen dat ze vroeger op ontzettend grote voet leefden en zeker in Leiden. Bij de el was het nog gekker: die was overal ongeveer 69 cm. Alle bronnen zeggen dat de el de maat van de onderarm is. Maar meet voor de lol uw eigen onderarm eens na en een kleine rekensom leert u dan dat de mensen vroeger langer dan 2,5 meter geweest zouden zijn. Opscheppers! Een roede was meer dan 3,5 meter en je moet wel een heel grote broek hebben om dat te kunnen bevatten, maar misschien is dit een etymologisch misverstand.
Napoleon heeft ons de meter, de liter en de gram gegeven en bovendien de hectare, een prettige oppervlaktemaat van 100 bij 100 meter en toen dachten we dat er rust heerste in het matenstelsel. Maar het onderwijs is niet meer wat het geweest is en de hectare wordt niet meer begrepen. Tegenwoordig rekent men met voetbalvelden! Deze maat is nu standaard geworden! Volgens de FIFA is het kleinste veld 4050 m2 en het grootste 10800 m2. Lekker handig! Gaan we nu voortaan hoogtes meten in nistelrooys en gewichten in voetballen? Inhouden in smeetsschedels? Snelheden in landissen?
Zelfs Akim was nauwkeuriger.