Mens en aap

Ik ben zelf volstrekt atheïstisch opgevoed, dus dat bovennatuurlijke zegt me niet zoveel, maar ik moet constateren dat veel van mijn studiegenoten wel in ‘iets’ geloven. Dat vinden ze ook belangrijk, dat geloof. In mijn jaar zitten een aantal moslima’s, wat in diverse gradaties twijfelende gereformeerden, een man die over een paar jaar kapelaan wil worden, iemand die denkt dat de Maya’s de toekomst konden voorspellen en een wankelende hindoe.

Onze studie heet Vergelijkende Menswetenschappen en met nog twee anderen doe ik het als hoofdvak. De rest doet het erbij. Alle bijvakstudenten denken dat de mens heel anders is dan andere dieren, áls ze al denken dat de mens een dier is. Nu kregen we laatst een gastdocent die uitlegde dat de grote wereldgodsdiensten geen mensapen kenden. Die zitten in Afrika en de orang-oetans zitten op een paar Indonesische eilanden, die de islam pas heel laat veroverd heeft. Zijn stelling was dat mensapen ook moraal kennen. In brede kringen wordt gedacht dat de homo sapiens dat heeft uitgevonden, maar volgens hem lag dat anders. Mensapen hebben empathie, dat wil zeggen dat ze gevoelens van anderen kunnen indenken. En empathie is de basis van moraal.

Dat wil dus zeggen dat zelfs zogenaamd grote godsdiensten zomaar worden bedacht vanuit de plaatselijke situatie. Dat is natuurlijk logisch, maar dat zal geen gelovige toegeven. Onze hindoe vertelde dat in zijn religie dieren heel heilig kunnen zijn, maar op mijn vraag of hij graag een koe zou willen zijn, moest hij ontkennend antwoorden. Ik vroeg hem maar niet door over het kastestelsel, want daarin zijn sommige mensen zo onrein dat je niet mag aanraken of bestuderen.

Onze moslima’s vinden honden onrein. Ik vroeg ze of ze mij zouden proberen te redden als ik gewond midden op een drukke snelweg zou liggen. Dat vonden ze te gevaarlijk. Toch heb ik een filmpje gezien van een hond die dat deed bij een maat van hem.

Dat iemand wil denken dat je door ‘slecht’ te leven in een aap reïncarneert, dat moet hij weten. Dat iemand denkt dat een verhouding met een andersgelovige tot steniging mag leiden, vind ik dubieuzer. Het ergste is natuurlijk dat die gelovigen denken dat ze beter zijn anderen. Ikzelf doe net zoals iedereen regelmatig dingen die anderen narigheid bezorgen, maar dat wijt ik aan mezelf en niet aan een geloof of aan mijn atheïstische vader.

De gastdocent heette trouwens Frans de Waal.