Evenwicht

Er zijn een hoop vormen van nobel gedrag: oude vrouwtjes of mannetjes helpen oversteken, niet roken in de buurt van een astmapatiënt of  je voor Wilders werpen als hij wordt beschoten…Iemand voor laten gaan in de rij bij de kassa omdat de ander maar één product heeft en jij drie, van de vele miljarden die je verdiend hebt door de mensen een inferieur product aan te smeren er een paar aan de ebolabestrijding doneren, de vuilniszak van de invalide buurvrouw naar de container brengen, dit jaar eens geen vuurwerk kopen en het afschieten van een ongelovige. Ik noem er maar een paar die me direct te binnen schieten.

Als je iets nobels doet, tenminste wat je zelf als nobel beschouwt en liefst ook door een stuk van de rest van de wereld als zodanig gekenschetst wordt, dan geeft dat een goed gevoel. Je kunt dan even voor de spiegel gaan staan en jezelf bewonderen. Daar staat een goed mens. Ikzelf geef bijvoorbeeld graag een euro aan een straatmuzikant en als ik een goede bui heb zelfs twee. Ik kijk even in een winkelruit en loop zeer met mezelf ingenomen weer verder. De kwaliteit van de muzikant doet niet ter zake. Het voordeel van bovengenoemde handeling is het directe effect. Helaas ebt dat snel weer weg, maar ik ben wel een tijdje immuun voor nobelheidsaanvallen. De volgende muzikant krijgt niks, of hij moet een hond bij zich hebben. Zo’n hond kan er ook niks aan doen dat zijn baas een verworpene der aarde is.

Er zijn een aantal vormen van nobelheid waar het directe effect laag is. Veel mensen in de rijke westerse wereld vinden het belangrijk om Moeder Aarde te redden en gelukkig zijn daartoe veel mogelijkheden. Lege flessen naar de glasbak brengen bijvoorbeeld. Ikzelf doe dat altijd braaf, maar ik moet toegeven dat het meer een gewoonte geworden is dan een bewuste daad om het milieu te ontlasten. Het nobelheidseffect is verdwenen. Ook het consumeren van producten die over de datum heen zijn heeft meer uitwerking op mijn beurs dan op mijn welbehagen.

Er is onderzoek gedaan naar het gedrag van mensen wat hun nobele daden betreft. En het blijkt dat ‘nobel’ gedrag van mensen gecorreleerd is met onnobelheid. De weegschaal moet in evenwicht blijven. Mensen die multivitaminen slikken veroorloven zich meer ongezond gedrag dan de niet-slikkers. Niet-aanhangers van Obama die toch op hem gestemd hebben, hebben niet zoveel problemen met hun eigen racistische inborst. Mensen die spaarlampen kopen, laten het licht langer branden. Het parkeerterrein van het Kralingse Bos staat vol met auto’s van de joggers. We willen graag nobel zijn, maar met mate.
Ons geweten is rekbaar. En als we alleen maar nobel zijn, heeft het geen effect meer op ons welbehagen. Er treedt gewenning op.

Dus van tijd tot tijd moeten we lekker slecht zijn. Moeder Teresa bouwde eerst met weinig geld ziekenhuizen voor de armen, heel mooi, maar toen ze schathemeltje rijk werd, hield ze die expres primitief in plaats van fatsoenlijke ziekenhuizen te bouwen, en besteedde het geld om abortus te bestrijden. Ikzelf rook, slecht, maar ik gooi mijn peuken niet op straat en stop ze in mijn meegebrachte reisasbakje. Dat is weer goed dus. Zo houd ik niet alleen de straat, maar ook mijn geweten schoon. Rijk worden lukt alleen maar door geld af te pakken van anderen ook al is dat gecamoufleerd, en dat is natuurlijk heel onnobel, maar het is weer mooi als je een gedeelte van dat geld aan goede doelen besteedt.

Op zichzelf is het een mooi systeem, dat goed-slechtevenwicht. Ik vermoord mijn buurman, maar ik zorg ervoor dat het zijn weduwe aan niets ontbreekt. Ik kijk naar ‘Boeken’ van Wim Brands, maar om dat te compenseren kijk ik ook naar het kletsprogramma van Humberto Tan. Bij het ene stoplicht rij ik door rood, maar bij het volgende wacht ik keurig. Een smoking dragen met sandalen. Foute paling op een verantwoorde boterham leggen. En breidt het rustig uit tot uw familie: mijn broer is vrijwilliger in een verzorgingstehuis, dus ik mag mijn afval op straat gooien. Omdat mijn moeder homo’s verzamelde, mag ik lullige grappen maken over de geaardheid van Henk Krol.

Yin en yang, daar gaat het om. Ik sluit niet uit dat er mensen zijn die nooit iets slechts doen, maar die laten alleen maar zien dat wij, de normale mensen, niet deugen. En dat is natuurlijk ook heel slecht.