Geleende vrienden

Een enkele keer worden er in de kranten die ik lees detectives, thrillers en politieromans gerecenseerd. Die noemt men in de literatuurwetenschappen triviaallectuur, hetgeen betekent dat een intelligent mens er niet teveel aandacht aan moet besteden. Denk ik dat zo’n boek iets voor mij is, dan schrijf ik de schrijver plus titel op een papiertje dat ik in mijn portemonnee stop, opdat ik in de bibliotheek een fijn nieuw boek kan lenen. Zo heb ik vrijwel alle vertaalde boeken gelezen van Harlan Coben waarin ene Myron Bolitar de hoofdrol speelt. Voor een speurder heeft hij het onwaarschijnlijke beroep van sportmakelaar.

Zoals bekend houd ik niet van sport, behalve biljarten, maar Coben maakt het aannemelijk dat een sportmakelaar een intelligent, humoristisch en aangenaam mens kan zijn. Hij heeft ook vreemde, maar tevens aangename medewerkers waar ik verder niet over zal uitweiden. Maar ik raak gehecht aan dat zooitje ongeregeld. Elk nieuw boek is een feest der herkenning. Coben is met deze reeks erg beroemd geworden en erg rijk. Maar op gegeven moment heeft hij genoeg van Bolitar en gaat andere spannende boeken schrijven met een andere held (m/v).
En dan krijg ik problemen. Hoor ik net bij de vrienden van Bolitar en ineens bestaat die niet meer! Ik vind dat een schrijver de morele plicht heeft zijn lezers niet te schofferen. Wat denkt hij wel? Gaat hij ineens stand-alone boeken schrijven. Eén held per boek dus. Toen Arthur Conan Doyle Sherlock Holmes liet doodgaan, waren zijn lezers radeloos. Hij bracht hem dus maar weer tot leven. De meeste van zijn boeken zonder Holmes zijn vergeten.
Ik zou u van alles kunnen vertellen over de figuur Myron Bolitar. Dat kan ik ook over Jack Frost, Vera Stanhope, Endeavour Morse, John Rebus, Horst Schimanski, George Gently, Varg Veum, Christopher Foyle en al die andere geleende vrienden. Meestal komen ze oorspronkelijk uit een boek. Wat ze nou precies doen in zo’n boek of tv-aflevering, dat ben ik snel vergeten. De held komt achter de waarheid en doet daar iets mee. Hij arresteert de boef of vermoordt hem desnoods. Mooi gedaan en we kunnen rustig gaan slapen. Er is orde in de chaos gebracht en zo hoort het ook.
In zo’n serie wordt mij een vriend geleverd waar ik in werkelijkheid nooit mee zou willen omgaan. Ze zijn afstandelijk, gewelddadig of fanatiek, eigenschappen die ik bij mijn eigen, bestaande vrienden niet waardeer. De schrijver van het boek of de bedenker, scenarist, regisseur en acteurs van de tv-serie schotelen mij een personage voor waar ik niet mee kan communiceren. Zij zijn daar en ik mag ze al of niet waarderen. Ik kan het boek dichtslaan of zappen naar een andere zender. Ik word tot niets verplicht. Mijn echte vriendschappen nopen mij tot een bij hun constante goede wil en bui. Gelukkig maar. Maar als Jack Frost een slechte bui heeft, wordt dat opgevangen door zijn maat George en al die andere helden hebben hun eigen side-kick die als bliksemafleider fungeert. Ik heb gelukkig geen last van hun uitbarstingen.
Ik hou tijdelijk, tussen de twee titelmomenten, van Jack et cetera. Nu is het jammere dat ik op de tv de acteur en zijn heldenrol met elkaar verwar. Dat zal ik in het echt niet hebben. Als ik toevallig tijdens de première van een theaterstuk naast Brenda Blethyn zou zitten (dat zal nooit gebeuren, maar stel) dan zou ik niet denken dat ik me naast Detective Chief Inspector Vera Stanhope bevind. Ik zit dan naast een gewaardeerde actrice die soms een door mij gewaardeerde personage vertolkt. Maar als ik de Noorse acteur Trond Espen Seim, hij schijnt echt zo te heten, volgens sommigen de mooiste man van Scandinavië, die Varg Veum speelt, een kortlonterige privé-detective met een gouden hart, dat al die helden hebben, ineens in de Deense serie Arvingerne, ook bekend als ‘The Legacy’, zie spelen als het artistieke vriendje van Gro, de dochter van de dode Veronica, dan vraag ik me toch af wat Varg Veum daar te maken heeft. Begrijpt u? Dan raak ik in de war. Nog erger is het als Kevin Whately, de assistent van Morse, die een eigen sequel gekregen heeft, ‘Lewis’, ineens bij George Gently een boef is. Ik kan verdomme mijn vrienden niet meer vertrouwen! Detective Superintendant Andy Dalziel, Warren Clarke dus, met zijn uiterlijk een bewijs dat je niet mooi hoeft te zijn om beroemd te zijn, is op zijn beurt bij Lewis een homosuele tragische moordenaar. En dan John Nettles die een mooie carrière maakte als DS Jim Bergerac op Jersey. Als hij ouder is zit hij ineens in Midsomer als DCI Tom Barnaby. Mij maak je niets wijs. Bergerac heeft zich vermomd. Een promotie kan ik begrijpen, maar kom daar dan eerlijk voor uit. In die acteurswereld verandert men maar van baan, van seksuele voorkeur, van inborst en van status. Sorry, ik laat me even gaan.
Het gaat om hoofdrollen in serieuze series. Een komiek in een serie mag voor mij gerust in een andere serie komisch doen of in een film een serieuze rol spelen. Dat komt doordat iemand die constant leuk aan het doen is, nooit een vriend wordt. Maar John Nettles als DCI Tom Barnaby heb ik al meer dan 120 uur meegemaakt. Bergerac is inmiddels vergeten. Meer dan sommige van mijn echte vrienden. Barnaby is voorspelbaar geworden, zoals het een goede vriend betaamt. Tom is overigens met pensioen en is opgevolgd door zijn neef John Barnaby. John, gespeeld door Neil Dudgeon, is ook een goede vriend geworden.
Maar ze moeten ook weer niet te menselijk worden. Alstublieft niet te veel relatieproblemen. Met name de Scandinaviërs hebben daar nog al een handje van. Wallander, Beck, Lund, ze hebben allemaal last van getroubleerde situaties thuis. Ze zijn gescheiden of ze zijn er mee bezig. En als ouder mislukken ze altijd, want ze hebben er geen tijd voor vanwege al die afschuwelijke misdaden. En dan proberen ze toch tijd voor het ouderschap te maken, terwijl de boeven nog vrij rondlopen. Dat leidt maar af.

Goede vrienden horen een goede relatie te hebben of geen, net zoals in het echte leven. En die horen ook niet ineens een andere rol te hebben. Alstublieft. De wereld is al verwarrend genoeg.