LSD et cetera

Misschien heeft u wel eens van de jaren zestig gehoord. Misschien heeft u zelf in die tijd geleefd of u kent iemand die zo oud is of u heeft er wel eens iets over gelezen of gezien. Door een gelukkig geboortejaar speelden de jaren zestig zich af in een tijd dat ik erg gevoelig was voor exploratie van mezelf. Ik heb niet zoveel gepuberd, maar wel veel geadolesceerd. Een verwarrende, maar mooie tijd die ik iedereen kan aanbevelen, mits behept met een niet al te zorgelijke natuur.

We moeten oppassen met het begrip tijdgeest, maar de jaren zestig – die zich overigens ook een heel end in de jaren zeventig bevonden – waren toch wel heel anders dan de jaren vijftig. Toen was Nederland collectief arm. Er waren bijvoorbeeld zo weinig auto’s, dat het voor sommige jongens een hobby was om autonummers in een boekje te schrijven. Alleen ‘s zondags echt vlees en woensdag gehaktdag. Kerk en partij schreven ons voor wat we moesten denken. Ministers waren nog excellentie. Helderheid troef. Door een verandering in de conjunctuur werden we begin jaren zestig collectief rijker. Het eten werd gevarieerder en de ideeën ook. “Erst kommt das Fressen, dann kommt die Moral,” wist Bertold Brecht, die ondanks dat hij communist was, wel eens verstandige dingen zei. Echte armoede kan ongetwijfeld ook tot rebellie leiden, maar in de jaren zestig was het juist de opkomende luxe die dat triggerde. Bezit maakt mensen zelfbewust. De jongeren uit de arbeidersklasse liepen voorop. Die gingen al jong werken en hadden al eerder geld waar ze bijvoorbeeld een brommer en een vetkuif van konden kopen. Geef een jongen een vervoermiddel dat een redelijke snelheid kan bereiken en hij voelt zich man. Een rijpaard of een brommer, het is in wezen hetzelfde.

In de jaren vijftig was ik een keurig mannetje, maar toen ik op het gymnasium kwam, begon dat allengs te veranderen. Mijn kledingstijl veranderde. Eerst hing ik de dandy uit met bolhoed en paraplu, daarna werd het de moderne jongerenstijl met wijde broekspijpen en kleurige overhemden en het mondde uit in iets dat een kerstboom als inspiratie had. Matigheid is nooit een van mijn grootste deugden geweest.

Kleding is een gemakkelijke manier voor een mens om zich te onderscheiden, maar er is meer. Er is ook iets als een visie op de wereld. Die wereld deugde niet. Zo hadden wij bijvoorbeeld de bekrompen burgerij en dat was voor het gemak iedereen boven de dertig. Het klootjesvolk dus, een term die Bredero al gebruikte. De burgerij was iets heel erg slechts, omdat ze conservatief was en alleen maar probeerde om ons in hun gareel te laten lopen. En daar hadden wij dus mooi geen zin in.

“The times, they are a-changing,” zong ene Bob Dylan en dat vonden wij ook. Dat ‘wij’ moet ik even uitleggen. Tegenwoordig heb ik een kleine ‘wij’, maar toen lag dat anders. Ik voelde mij onderdeel van een progressieve subcultuur die de wereld wel eens een lesje ging leren. Die subcultuur had natuurlijk weer kleinere subcultuurtjes. Uiteraard waren we links, maar je kon bijvoorbeeld kiezen tussen socialisme, communisme, anarchisme en pacifisme. Ik maakte van die twee laatste een combinatie. Het kwam goed uit dat symbolisch gezien de kleuren zwart en rood daarbij hoorden, nog steeds mijn lievelingscombinatie, maar dit terzijde.

Het is nu even tijd voor een anekdote. Omdat ik hoofdredacteur van onze schoolkrant was, kreeg ik een uitnodiging om mee te doen aan een scholierenconferentie, georganiseerd door een instantie die het idee Europa wilde promoten. Maar dat hadden ze er niet bij verteld. Alle Nederlandse schoolkranten van het VWO waren uitgenodigd. Wij kwamen bijeen in het Evert Kupersoord in Amersfoort. En dan krijg je iets eigenaardigs: er worden groepjes gevormd. Uiterlijk is dan zeer belangrijk. Ik had bijvoorbeeld bandebom-manchetknopen op mijn roodfluwelen overhemd.  Ik bedoel maar. We kregen diverse lezingen voor onze koker, waaronder een propagandaverhaal over de NAVO. Ons clubje alternatievelingen was daar mordicus tegen. Zo’n generaal die daar zijn al vele malen gedebiteerde wervende tekst moet ventileren en dan voor het eerst van zijn leven een aantal zeer fanatieke jongeren tegenkomt die hem vertellen dat de NAVO een van schofterigste uitvindingen is van de westerse samenleving. Arme man. Waarschijnlijk werd hij nooit tegengesproken.

En we mochten parlementje spelen. We konden kiezen tussen de socialistische, liberale of christen-democratische fractie. Dat pikten wij natuurlijk niet en wij richtten ter plekke de PAP op, de Pacifisties-Anarchistiese Partij. Zo spelde je dat toen. Door ons aangemoedigd was er ook ineens een communistische partij. Zelfs Jonge Democraten. Dat parlementje spelen werd dus een puinhoop. Wij meenden dat de regels van het parlement niet voor ons golden. Mijn god, wat hadden wij gelijk! Bovendien hadden wij de mooiste meisjes in onze groep.

Seks was natuurlijk een andere manier om je af te zetten tegen de burgerij, maar dit onderwerp zal ik deze keer laten rusten.

Er was nog iets anders belangrijks in die tijd: drugs. Door een fout vriendje kwam ik in aanraking met de geneugten van de Paak, Nepal, Afghanistan en rode en gele Libanon. Eerst van drie vloeitjes er een maken een beetje tabak erin en een filtertje gemaakt van een afgescheurd stukje vloeiomhulsel, dan de Aziatische klompjes verwarmen, stukjes ervan in de tabak stoppen en het hele geval dichtlikken. De brand erin en dan zeer diep inhaleren en zo lang mogelijk vasthouden. Je kunt dan stoned worden of high. Stoned ben je als het verschil tussen jezelf en de zitzak waar je op hangt vrijwel nihil wordt. High is als je denkt de gehele wereld te begrijpen en dat ook wilt vertellen. Daar kan ook nog de lachkick bijkomen. Ik kan mij herinneren dat ik eens naar een foto van de Butterflies keek en daarna een half uur hysterisch over de vloer heb gerold. Elke keer als het zakte, keek ik weer naar het plaatje en het begon weer. Kicks voor vrijwel niks.

De inspiratie voor dit stukje kwam van een krantenartikel over nieuwe onderzoeken naar het effect van LSD. Dit is een afkorting van Lysergsäure-diäthylamid, want het is een Zwitserse uitvinding. Weer eens anders dan horloges. Zelfs als je een dosis van een halve milligram neemt, is de uitwerking verpletterend. Trippen, want zo noem je dat, is de kwadratuur van high zijn en dan druk ik me nog voorzichtig uit. Je slikt zo’n pilletje met de prachtige naam mellow yellow of purple haze en dan maar wachten. Na een half uur merk je dat de normaal rechte deurpost een kromming vertoont, meer nog: de ruimte waar je je in bevindt, is flexibel geworden. Hij is gekruist met een amoebe. Je begint kleuren te zien die je in je vorige leven nooit had opgemerkt. Als je denkt dat je al drie jaar ouder bent geworden, blijkt de klok maar vijf minuten verder te zijn. Het bekijken van een lucifer wordt een overstelpende ervaring. Je meent de lucifer te begrijpen. Lsd is een perceptieversterker dus.

In heb in de tijd waar we het hier over hebben, heb ik enige tientallen keren lsd gebruikt en ik denk er met genoegen aan terug. Van nature ben ik iemand die zijn leven onder controle wil houden, inclusief emoties. De ratio is altijd aanwezig. Dat is natuurlijk reuze vermoeiend en daarom heb ik altijd behoefte gehad aan middelen die die controle verminderen. Tegenwoordig houd ik het bij alcohol, maar blowen en zeker trippen is van een andere orde.

Ik vond die visuele effecten niet zo erg interessant, maar er gebeurt iets anders bij zo’n trip dat moeilijk uit te leggen is, maar wat ik door dat krantenartikel nu iets beter begrijp. Het gaat erom dat gedeeltes van de hersenen die normaal niets met elkaar te maken hebben, ineens contact met elkaar krijgen. Je kunt bijvoorbeeld kleuren gaan ruiken. Het nut ontgaat me, maar er is meer. De onderzoekers vergelijken het met het babybrein: er is weinig structuur. Er zijn nog weinig tussenschotjes in het lsd-brein. Het is duidelijk dat iedereen een trip anders ervaart, want we zijn tenslotte geen baby’s meer, zelfs op twintigjarige leeftijd.

Het was natuurlijk een illusie, maar ik voelde tijdens een trip dat mijn bewustzijn kosmische proporties had aangenomen. Ik begreep het AL. Hoewel ik altijd een opgeruimd type ben geweest en niet erg geneigd tot tobben, wilde ik wel alles begrijpen. Maar ik voelde altijd een afstand tussen mij en mijn omgeving. Tijdens een trip viel die afstand volledig weg. Ik werd één met het mij omringende. Dat zijn grote woorden en het is verre van wetenschappelijk, maar op dat moment was het realiteit. Liefde is ook niet uit leggen, maar het bestaat wel degelijk. Ik ben ervan overtuigd dat mijn vermogen tot empathie door lsd is vergroot. Ja, ja, het is wat.

U moet dit alles niet opvatten als reclame voor lsd. Het is een gigantische versterker en uw zwarte kanten kunnen dus ook zeer versterkt worden. Een toenmalige vriend van mij was tijdens een trip naakt op de muur van een kerkhof gaan zitten. Je metabolisme wordt ook versterkt, dus je hebt het snel warm. Hij werd door passanten opgemerkt die meenden dat hij een ontsnapte gek was. Er waren in die buurt veel psychiatrische inrichtingen. De politie kwam met zes overvalwagens om hem op te pakken. Hij flipte zo erg dat hij drie maanden in een gesloten inrichting heeft gezeten. Mij is nooit iets naars overkomen, hoewel ik wel eens het kadaver van een varken op het strand heb zien liggen. Ik zei overigens dat het een dood schaap op de dijk was, hetgeen duidelijk aantoont dat je er niet slimmer van wordt.

Dit is allemaal zo’n dikke veertig jaar geleden gebeurd. Het was de meest vormende periode uit mijn leven. Ik blow niet meer, ik trip niet meer en ik loop niet meer mee in demonstraties. Maar mijn god, wat ben ik blij dat ik het heb meegemaakt.