Dictee

Elke keer als het Groot Dictee der Nederlandse Taal wordt aangekondigd, krijg ik weer een beetje de tering in. Door dat dictee wordt er gesuggereerd dat er maar twee soorten woorden zijn: goed en fout gespelde woorden. Dat ligt dus anders. Sommige woorden kan je maar op één manier spellen en andere op een meer dan een. Laten we met de tweede categorie beginnen en daar heb je het al: categorie. Waarom geen kategorie als je toevallig weet dat het woord uit het Grieks komt, dat helemaal geen c kende. “Ja, maar dat hebben wij uit het Frans en die heeft het weer van het Latijn dat geen k kende.” Dat de Romeinen de c als een k uitspraken, doet zeker niks ter zake? (U dacht toch niet werkelijk dat ze seezar zeiden tegen Caesar? Seezar zeg je tegen een mietje of tegen hondenvoedsel. Ze zeiden kaizar en dat hebben de Teutonen goed in hun oren geknoopt.) En katapult komt ook uit het Frans, maar dat tipt inenen niet. Kat komt trouwens uit het Latijn, maar daar kraait geen haan naar. U begrijpt wat ik bedoel.

Van mij mag u de c en de k zo gebruiken als u wilt, als u maar weet waarom en monstruositeiten als elektricien vermijdt.

Iets anders is dreumesen. Dat kunnen nooit dreumessen zijn. Het zijn geen messen om de dreu (vijfde achterteen van een hond? aangekoekte ontlasting?) te snijden. Een dreum is een draad die van de schering overblijft en het achtervoegsel -es maakt er een persoon van. Zie ook lobbes.

Een probleem geeft pikkedonker. Het meervoud van pik is pikken, dus pikkendonker is gewoon een dark room. Maar omdat pik hier hetzelfde is als pek en geen meervoud heeft dus geen tussen-n. Op die manier wordt een dictee meer een test op algemene ontwikkeling. Kan het u schelen wat een Przwalskipaard is? Zo ja, dan weet u wel hoe u het beest moet spellen en zo nee, dan heeft u daar geen enkele behoefte aan. Verwijderen uit dictee. Datzelfde geldt voor ichneumons, quagga’s, takins en tamandoea’s.

En als mensen zich niet aan hun eigen regels houden, daar krijg ik ook zo’n jeuk van. Apebroodboom zonder n. Dat zou alleen kloppen als je ook hondebroodbomen hebt en dat is niet zo. En als versteende samenstelling zou ik het woord ook niet willen opvatten, gezien monkey bread, Affenbrotbaum en pain des singes.

Waar maakt die man zich druk om, vraagt u zich ongetwijfeld af. Heeft hij niks beters te doen? Ten eerste heb ik dat niet en ten tweede krijg ik bij het idee van Vonhoff, Chabot en Freriks in één programma een heel dikke T. Die moest er even uit.